ANKARA – Cumhuriyet Halk Partisi 4-8 Eylül tarihleri ortasında düzenleyeceği Tüzük Kurultayı’na hazırlanıyor.
Bir müddettir Genel Merkez’de tüzük için teknik çalışmaları yürüten grup, üyeler, il-ilçe örgütleri, eski/yeni milletvekilleri, MYK üyeleri, Parti Meclisi üyeleri, akademisyenler ve sivil toplum kuruluşlarından gelen binlerce teklif aldı.
KOMİSYONUN BİRİNCİ TOPLANTISI YARIN
Kurulan Tüzük Kurulu gelen teklifleri pahalandırmak üzere bugün bir ortaya gelerek taslağı hazırlayacak. Tüzük Komitesi’nde 81 vilayet örgütünden birer temsilci, Meclis kümesinden iki milletvekili ve Genel Lider Özgür Özel’in görevlendireceği 3 Parti Meclisi üyesi yer alacak.
12-13 HUSUSTA DEĞİŞİKLİK ÖNGÖRÜLÜYOR
Komisyonun birinci toplantısında toplanan teklifler pahalandırılacak. Teklifler ortasında CHP’nin evvelki idaresinin yaptığı tüzük değişikliği çalışmasında yer alan düzenlemelerden kimileri da olacak.
Tüzüğün 12-13 unsurunda değişiklik öngörülürken en fazla teklif gelen başlıklardan birinin ‘ön seçim’ olduğu kaydediliyor.
‘MEVCUT TÜZÜKTEKİ ÖN SEÇİM UNSURU YETERLİ’
CHP’nin mevcut tüzüğünde adayların belirlenmesine dair metotlar, ‘ön seçim, aday yoklaması ve merkez yoklaması’ olarak sıralanırken yeni tüzükte de bu formüllerin korunması gerektiğini düşünen partililer var. Bu görüşü savunanlar, mevcut tüzüğün ön seçime imkan sağladığını ve partinin geçmiş periyotlarda de sağlıklı bir biçimde çok kere ön seçim uyguladığını söylüyor.
MEVCUT ÖN SEÇİM HUSUSUNDA EKSİKLER VAR
Ancak CHP’de ön seçimlerde yaşanan kimi teknik problemlerin giderilmesi için tüzükte düzenlemeler yapılması gerektiğini düşünenler var. Bölgesel farklılıklar ve demografik yapının ön seçim sonuçlarını etkileyebildiğini belirten birtakım partililer ön seçim sonuçlarının seçim etraflarının tümünün iradesini yansıtmadığı tablolarla karşılaşılabildiğini söz ediyor.
ÖN SEÇİM TİPLERİ ÇEŞİTLENEBİLİR
Bu durumun yarattığı adaletsizliği giderecek bir düzenleme yapılabileceğini aktaran parti kaynakları ön seçim tiplerinin bölgelere nazaran çeşitlendirilebileceğini söylüyor. İstanbul, Ankara üzere 2-3 bölgeden oluşan vilayetlerde ön seçim yapılabileceğini belirten CHP’li bir yetkili, “Öyle seçim bölgeleri var ki ön seçim sonucunda o seçim etrafının yalnızca bir bölgesindeki nüfusun tercihleri sonucu belirliyor. Bunu engellemek için bilhassa geniş coğrafyalı, nüfusu ağır seçim etraflarını bölerek ön seçim yapmak bir seçenek olabilir” değerlendirmesini yapıyor.
HAKİM KONTROLÜNDE ÖN SEÇİM ŞART
Bu görüşün aksini düşünen ve mümkünse tüm seçim etraflarında, değilse büyükşehirlerde ve nüfusu yüksek vilayetlerde kesinlikle hakim kontrolünde ön seçim yapılması gerektiğini savunanlar da var. Bu görüşü sunanlar, “ön seçimlerin şaibesiz, parti içi tartışmaların önünü kesen bir biçimde yapılması için partinin üzerinden bu yükü almak gerekir” yorumunu yapıyor.
ÖN SEÇİMDE GENEL MERKEZ KONTENJANI
Milletvekili adaylarının belirlenmesinde olduğu üzere ön seçimlerde de genel merkez idaresine kontenjan ayrılması teklifinin tartışılabileceği de kaydediliyor.
GENEL MERKEZ KONTENJANI KORUNMALI
Milletvekilleri, Parti Meclisi üyeleri, belediye meclisi üyeleri belirlenirken uzmanlık alanlarının gözetilmesi gerektiği de CHP’lilerce dillendiriliyor. Bunu sağlamak için mevcutta da uygulanan ‘Genel Merkez aday kontenjanı’ uygulamasının devam etmesi istikametinde teklifler iletiliyor.
ÜYE-DESTEKÇİ ÜYE
Üyelik yapılanmasına dair de çok sayıda teklif iletilirken pek çok CHP’li, üyelik biçimlerinin kategorize edilmesi gerektiğini savunuyor. Üye-aday üye, üye–destekçi, üye-gönüllü üye üzere kategorilerin oluşturulması gerektiğini kaydeden bir CHP yetkilisi, “Bu kategoriler belirlenirken üyelerin aidat ödemeleri, etkinliklere iştirakleri, eğitim almaları üzere kriterler gözetilebilir” dedi.
KRİTERLERİ KARŞILAYANLAR ADAY OLABİLSİN
Yeni üyelik kategorilerinin aday belirleme süreçlerinde de bir kriter olabileceğini tabir eden CHP’li yetkili, “Aidatını ödeyen, etkinliklere katılan, toplantılara katılan üyeler adaylaştırılırsa parti daha güçlü ve faal olacaktır” tabirlerini kullandı.
CUMHURBAŞKANI ADAYI BELİRLEME YÖNTEMİ
CHP’de Cumhurbaşkanı adayının belirlenme metoduna dair de farklı fikirler dillendiriliyor. Mevcut tüzükte Cumhurbaşkanı adayının belirlenmesi için önerilen usullerin kâfi olduğunu düşünen partililer, bu başlıkta bir değişikliğe gerek olmadığını savunuyor.
Cumhurbaşkanı adayı belirleme yoluna dair, hudutları aşikâr ve esnetilemeyecek bir formülün belirlenmesi gerektiğini savunanlarsa “Bu mevzuyu kesinlikle tartışmalıyız ve partimizi tartıştırmayacak, herkesin uzlaşabileceği bir yol bulmalıyız” diye konuşuyor.
CUMHURBAŞKANI ADAYINI TÜM ÜYELER BELİRLESİN
Mevcut tüzükteki “Cumhurbaşkanı adayı seçmen yoklaması, ön seçim, aday yoklaması, merkez yoklaması yollarından biriyle belirlenir. Hangi yöntemin uygulanacağına Parti Meclisi karar verir” hususunun yerine Cumhurbaşkanı adayının tüm üyelerin iştirakiyle belirlenmesi gerektiğini tabir edenler de var.
MİLLETVEKİLLERİNE ‘DENEYİM AKTARIMI’ KONTENJANI
Cumhuriyet Halk Partisi Meclis Kümesi’nde tecrübe transferini ve milletvekillerinin yasama faaliyetlerinde nitelik kazanmasını sağlamak emeliyle da düzenlemeler yapılması gerektiğini söyleyenler bulunuyor. Buna nazaran mevcut milletvekillerinin belirli bir oranının (yüzde 15 ya da 20) ikinci periyoduna devam etmesini sağlayacak bir düzenlemeyle Meclis Kümesi’nin güçlendirilebileceği kaydediliyor.
ÜÇ PERİYOT SINIRI
Dönem sınırlaması da en çok iletilen teklifler ortasında yer alıyor. Yüklü olarak ‘3 periyot hududu gelsin’ önerisi getirilirken bu sınırlamanın tüm seçilmişler için geçerli olması gerektiği kaydediliyor.
Ancak 3 periyot boyunca başarılı olmuş, seçmen nezdinde karşılığı olan siyasetçilerin yine seçilmesinin önünün büsbütün kapatılmaması gerektiğini düşünenler de var. Bu görüşü savunanlar 3 devrini tamamlayan siyasetçilerin ön seçime girmesine imkan tanınabileceğini kaydediyor.
GENEL BAŞKAN’IN MYK LİSTESİ PM’DEN GÜVENOYU ALSIN
Merkez Yürütme Kurulu üyelerinin belirlenme formülünde de değişiklik teklifleri bulunuyor. MYK üyelerini Parti Meclisi üyelerinin kendi içinden seçmesi, kurultay delegelerinin seçmesi, Genel Başkan’ın belirlediği MYK listesinin Parti Meclisi’nde inanç oylamasına tabi tutulması üzere teklifler bedellendiriliyor.
GÜÇLÜ GENEL SEKRETERLİK Mİ, GÜÇLENDİRİLMİŞ GENEL SEKRETERLİK Mİ?
Güçlü genel sekreterliğin tekrar hayata geçmesi, en fazla iletilen teklifler ortasında yer alıyor. Genel sekreterin yetkilerini artıracak değişikliklerin yapılmasını isteyen çok sayıda CHP’li bulunurken bu yetkilerin kapsamının ne olacağı konusunda farklı fikirler yer alıyor.
Geçmişte olduğu üzere örgütlerin genel sekretere bağlanması gerektiğini, genel sekreterin siyasi sorumluluğunun olması gerektiğini savunanlar olduğu üzere daha çok idari çalışma alanlarında güçlü bir genel sekreterlik modelinin hayata geçmesini isteyenler de bulunuyor. Kimi CHP’liler örgütlerin bağlı olduğu güçlü genel sekreterliğin yine hayata geçmesini isterken birtakım CHP’liler de idari manada yetkileri artırılmış, Genel Başkan’ın idari sorumluluklarını paylaşacak ‘Güçlendirilmiş Genel Sekreterlik’ modelini savunuyor.
‘ÖZGÜR ÖZEL’İN KARARLILIĞI ÜMİT VERİCİ’
Son kurultay öncesi başlayan tüzük değişikliği çalışmasını yürüten eski MYK üyesi, İstanbul Milletvekili Zeynel Emre ile de konuştuk. Tüzük değişikliği yapılması konusunda parti örgütlerinde büyük bir beklenti olduğunu söyleyen Emre, “Genel Liderimiz Özgür Özel’in bu bahiste verdiği kelamı tutmak konusundaki istekliliği, kararlılığı umut verici” diye konuştu.
‘CHP’NİN BİR SONRAKİ SEÇİMİ ÖN SEÇİMSİZ OLMAMALI’
2023’te yapılan tüzük çalışmasında ön seçimin tartışmasız istenen teklifler ortasında yer aldığını kaydeden Emre, “Mevcut tüzükte ön seçim var fakat esnetebiliyorsun. Bu sayede de ön seçim yapmadan geçebiliyorsun. Artık CHP’nin bir dahaki seçimi ön seçimsiz olmamalı. Bunun için de bunu kurallara bağlamak gerekiyor” sözlerini kullandı.
‘HAKİM KONTROLÜNDE OLMALI, PARTİYE BU YÜKÜ YÜKLEMEMEK LAZIM’
Özellikle büyükşehirlerde ön seçimin hakim kontrolünde olması gerektiğini söyleyen Emre, “İstanbul’da 300 binin üzerinde üye var. Bunu hakim nezaretinde yapacaksın ki yeni tartışmaları başlatmayasın. Partiye bu yükü yüklememek lazım” dedi.
‘ÖRGÜT PERİYOT SONU İSTİYOR’
Gelen teklifler ortasında ikinci sırada devir sonu olduğunu belirten Emre, “Örgüt periyot sonu istiyor. Aslında dünyadaki örneklerde devir hududu çok yaygın değil. Fakat Türkiye’de hayatı boyunca ön seçime girmemiş isimlerin 5-6 periyot, atamayla milletvekili olması reaksiyon yaratıyor tabanımızda” tabirlerini kullandı.
‘İLK 5’TE YER ALAN VİLAYET LİDERLERİ ÖDÜLLENDİRİLEBİLİR’
‘Başarı skalası’ olarak tanımlanabilecek bir tekniğinde tüzükte yer alabileceğini tabir eden Emre, bu teklifini şöyle örneklendirdi: “Bizim 81 vilayet liderimizin en başarılı olan, oyunu en fazla artıran birinci 5’ini ödüllendirmek lazım. Bunu tartışalım. Mesela Genel Başkan’ın PM listesinde olabilir, milletvekili olabilir. Son 5’te kalanlarla da bir mühlet yollar ayrılır. Bu sayede parti muazzam bir çalışmaya odaklanabilir.”
‘ENGELLİ KOTASINI ATLAMAMALIYIZ, CİNSİYET KOTASI UYGULANABİLİR OLMALI’
Danışma Kurulu, Etik Heyeti üzere heyetlerin fonksiyonsuz kalmaması için de birtakım yaptırımların tüzüğe işlenebileceğini kaydeden Emre, kota uygulamaları konusunda da şu değerlendirmelerde bulundu: “Engelli kotasını atlamamalıyız. Yüzde 5 üzere bir oranla kesinlikle başlatmak lazım. Cinsiyet kotası da kıymetli lakin uygulama problemli, eksik. Hakikat uygulamanın metodunu bulmak lazım. Mesela birinci üç sıranın tıpkı cinsiyetten olmaması.”
‘GÜÇLÜ GENEL SEKRETERLİK KIYMETLİ, ÖRGÜT İSTİYOR’
“Bizim üzere toplumsal demokrat partilerde güçlü genel sekreterlik önemlidir” diyen Emre, örgütün güçlü genel sekreterliği ağır bir biçimde talep ettiğini tabir etti. Emre, “Güçlü genel sekreterlikle birlikte MYK’nin oluşumunda kurultay delegelerinin aktifliği sağlanabilir. Kurultay delegeleri aşikâr sayıda ismi MYK’ye seçebilir. Dünyada örnekleri var. 4-5 isim mesela. Böylelikle lider-tek adam tesiri de kırılabilir” dedi.
‘ÖRGÜT DEDİĞİN GENEL SEKRETERE BAĞLI OLMALI, KÜLTÜRÜMÜZDE VAR’
Daha evvelki periyotlarda örgütün genel sekretere bağlı olduğunu, genel sekreter yardımcılarının bulunduğunu hatırlatan Emre, “Şimdi bizdeki genel sekreter parti içi yazışmalardan sorumlu. Evvelki devirlerde çok güçlü bir üniteydi. Biz daha sonra AK Parti’deki üzere, sağ partilerdeki üzere genel lider yardımcılığına geçtik. Fakat örgüt dediğin genel sekretere bağlı olmalı. Bizim kültürümüzde genel sekreterlik var. Gelen talepler de bu istikametteydi. Bu yapılırsa, demokrasi kültürü de benimsenirse gücü de dağıtırsınız” diye konuştu.
SİYASETEN ETKİN BİR MYK
Parti Meclisi’nin kendi içinde MYK’yi seçeceği ya da MYK belirlenmesinde delegelerin faal olacağı modellerin de tartışılabileceğini kaydeden Emre, “Bu yolla siyaseten sahiden aktifliği olan bir MYK oluşturulabilir” tabirlerini kaydetti.
Ayakları yere basan, kriterlerin net olduğu, esnetilemeyecek bir tüzük hazırlamanın CHP’nin sorumluluğu olduğunu kaydeden Emre, tüzük kurultayında da kelam alarak fikirlerini söz edeceğini söyledi.
