Geçtiğimiz günlerde küçücük bir kızımızın, Narinimizin mevt haberini aldık, her birimizin yüreğine kor ateşi üzere düştü bu acı. Günlerce haberler Narin’i konuştu, gazeteler Narin’i yazdı, toplumsal medya hınca hınç nefret telaffuzlarıyla dolup taştı.
Bugüne geldiğimizde kimsenin Narin’i konuşmadığını görüyoruz. Zira unutulmaya yüz tuttu.
Tıpkı ne üzere biliyor musunuz? Tıpkı sarsıntı üzere. 99 zelzelesinden sonra meydana gelen, ülkemizin maddi manevi en hasar verici sarsıntılarından birini yaşadık, binlerce insanımızı kaybettik, hala konutu barkı işi olmayan beşerler var orada… Sırf birkaç hafta sonra toplumsal medyada reyting gayeli bile olsa depremzedeleri paylaşan hiç kimseyi göremedik. Zira artık ilgi alımlı değildi. Daha ilgi alımlı haberler vardı.
Ne oldu acımız? Ne oldu birlik olma hareketimiz?
Toplumumuzun beşerlerine yaptığı en acımasız hareket bu: Unutmak ve alışmak.
Unutmanın ruhsal kökenlerine bilimsel olarak bakalım; insanların trajedileri unutma eğilimi, amigdala ve prefrontal korteksin işleyişi ile açıklanabilir. Amigdala, korku ve acıyı süratlice kaydeder, lakin prefrontal korteks, ömür devam ettiği için bu hisleri yönetir ve bastırır. Toplumsal seviyede, büyük olaylar kısa müddetli toplu yansılara neden olur, lakin günlük hayatın baskıları ve insanın kendi hayatta kalma içgüdüsü, bu olayları unutmaya yönlendirir.
Başka bir bakış açısı ile toplumların bu kadar çabuk unutması, sorumluluklardan kaçmanın bir yolu olabilir. Zira trajediler, ferdî ve toplumsal sorumluluklar doğurur. Şayet bir toplum, travmaları derinlemesine manalandırmak yerine kısa müddetli medya şovlarına indirgerse, bu sorumluluk şuuru kaybolur. Beşerler acıyla yüzleşmekten kaçınır ve bu kaçış, ahlaki ve manevi manada bir çürümenin işareti olabilir.
Acıya çok çabuk alışan bir toplum haline geldik, gözlemlerime dayanarak söyleyebilirim ki bir habere üzülmemiz azamî 1 dakika sürüyor. Zira ekranı kaydırdığımızda diğer bir haber var, tahminen bir bebeğin doğumu, tekrar kaydırdığımızda enflasyon haberi, hal bu türlü olunca insan üzülemiyor, alışmak zorunda bırakılıyor.
Topluma her gün verilen nizamlı acılar bir müddet sonra tepkisizliği doğurur. Nasıl mı? Gelin anlatayım:
Size babanızın her gün tokat attığını düşünün. Meskene ekmek getiren, çekip çeviren çınar ağacı babanızın…Ve bu tokadın kaynağı olarak da daima kardeşinizi gösterdiğini düşünün.
İlk gün üzülür ağlarsınız. Fizikî ve ruhsal olarak canınız yanar. Her gün yanmaya devam eder. Bir müddet sonra şayet bu otoriteye yani babanıza ‘dur bana daima haksız yere vuruyorsun.’ demezseniz, içten içe kardeşinize bir düşmanlık beslersiniz, babanıza da sevgisizlik.
Toplumlarda kolektif şuurun getirisi bu halde oluyor. Beyinde ve kalpte hissizlik ve sevgisizlik…
Bu yazının bir şeyleri kökten değiştirmeyeceğini biliyorum lakin bir kişi bile haklı olduğumu düşünür ve bu durumu değiştirmeye kalkarsa kelebek tesiri ile tüm toplum değişebilir diye düşünüyorum.
Bir toplum, travmalara karşı verdiği yansılarla kendini tanımlar. Bireyler, bu travmaları unutmak yerine onlardan ders çıkardığında, gerçek manada bir toplumsal düzgünleşme ve gelişme sağlanır. Her birey kendi hayatındaki trajedilerle yüzleşirken, topluma da daha derin bir katkı sağlar. Bu yüzden unutmamak, kolektif şuurun tekrar inşası için gereklidir.
Evet, insanın fıtratında unutmak var, alışmak var lakin biz bunu değiştirebiliriz.
Bunun için bol bol empati çalışmaları yapmamız lazım, yanlış duymadınız. Empati yapmayı kendimize öğretebiliriz. Bebek adımlarıyla yavaş yavaş, olağan ki çabucak olmayacak fakat o insanların yerine koymaya çalışarak, onların ne hissettiklerini duyumsamaya çalışarak bunu başarabiliriz.
Hem o vakit daha hassas bir toplum haline geliriz hem de birbirimize daha sıkı kenetleniriz.
‘Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar külliyen muharrirlerinin özgün fikirleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir.’ ©Onedio