Emeklilikte yaşa takılanların (EYT) iple çektiği düzenleme için geri sayım başladı. Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım, EYT düzenlemesi için “Önümüzde tek bir model var. 1999 öncesi yaş sorunu var. Onu çözüyoruz. Ocak ayından sonra uygulamaya sokulacak.” dedi.
Peki EYT düzenlemesinden kimler yararlanacak? Askerlik yahut doğum borçlanması yaparak EYT’den yararlanmak mümkün olacak mı? EYT’den yararlanarak emekli olanlar tekrar çalışmaya devam edebilecek mi?
EYT KİMLERİ KAPSIYOR?
EYT düzenlemesi kapsamında 8 Eylül 1999’dan evvel çalışmaya başlayanlardan 20 yılını dolduran bayanlar ile 25 yılını dolduran erkekler yararlanabilecek. Bayanların 20 yılı esasen 2019 yılında tamamlanmış iken, erkeklerin yıl kaidesi ise 2024 Eylül ayında doluyor. Bu düzenlemede yaş şartı aranmayacak.
EYT’DEN KAÇ KİŞ EMEKLİ OLACAK?
EYT kapsamında yaklaşık olarak 4 milyon civarında kişinin olduğu varsayım ediliyor. Ocak ayında duyurulacak düzenleme ile birinci etapta 1,5 milyon kişinin emeklilik hakkı kazanması bekleniyor. Geri kalan bireyler ise kademeli olarak prim gün sayılarına nazaran emekli olacaklar.
EYT EMEKLİ MAAŞLARI NE KADAR OLACAK?
En düşük emekli maaşının minimum fiyata düzeyine çekilmesi ile ilgili uzun vakittir bir talep var. Şu an 3 bin 500 lira olan en düşük emekli maaşı ile ilgili beklentilerin ilgili bakanlıklara ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’a da iletildiği ve bu istikamette hesaplamalar yapıldığı belirtildi.
EYT’NİN MALİYETİ NE KADAR OLACAK?
Türkiye’de emekli aylıklarının ortalaması son yapılan artırımlarla bir arada 4 bin 700 TL civarında. EYT düzenlemesi ile birinci etapta yaklaşık 1 milyon kişinin emekli olacağını düşünülürse, bunun aylık maliyeti 4 milyar 700 milyon olur. 1 milyon yeni emeklinin yıllık maliyeti ise yaklaşık 56 milyar TL seviyelerinde oluyor.
EYT’DE ASKERLİK VE DOĞUM BORÇLANMASI YAPILABİLECEK Mİ?
EYT’den yararlanmak için prim gün sayısı eksik olanlar askerlik ve doğum borçlanması yaparak prim gün sayısını tamamlayabilecek mi? bu mevzu şimdi netlik kazanmış değil. Uzmanların beklentisi ise şu biçimde; EYT düzenlemesi Prim gün sayısı, çalışma yılı koşullarını yerine getirip de yalnızca yaşa takılanlara yönelik bir düzenleme olacağı için borçlanma hakkı tanınmayabilir.
EYT’DEN YARARLANAN ÇALIŞMAYA DEVAM EDEBİLECEK Mİ?
İş kanunu gereği emeklilik nedeniyle iş kontratını sonlandırma hakkı çalışana ilişkin bir haktır. İşveren, çalışanı zorla emekli edemez.
İŞ VERENLER KIDEM TAZMİNATLARI İÇİN HAZIRLIK YAPMALI
EYT düzenlemesinin çalışan ve iş vereni ilgilendiren öbür bir tarafı da kıdem tazminatları. Ocak ayında duyurulacak düzenleme ile 1 milyon çalışan düzenlemeden yararlanıp emekli olmak isteyecek. 2023 Ocak ayı prestijiyle bu 1 milyon bireye iş verenleri tarafından kıdem tazminatı ödenmesi gerekecek. İş verenleri bekleyen bu kıdem tazminatı yüküme şimdiden hazırlık yapması ise değerli.
İŞTE EYT’LER İÇİN ÖRNEK KIDEM TAZMİNATI TABLOSU (2022 ÜCRETLERİ)
| ÇALIŞMA KIDEM SÜRESİ | ASGARİ FİYAT (6471 TL | 7 BİN TL MAAŞ | 8 BİN TL MAAŞ | 10 BİN TL MAAŞ | 12,500 TL MAAŞ | 15,371 TL VE ÜSTÜ |
| 1 YIL | 6,422 | 6,947 | 7,939 | 9,924 | 12,405 | 15,255 |
| 2 YIL | 12,844 | 13,894 | 15,879 | 19,848 | 24,810 | 30,509 |
| 3 YIL | 19,266 | 20,841 | 23,818 | 29,772 | 37,218 | 45,764 |
| 5 YIL | 32,109 | 34,734 | 39,696 | 49,621 | 62,026 | 76,284 |
| 10 YIL | 64,219 | 69,469 | 79,393 | 99,241 | 124,051 | 152,547 |
| 15 YIL | 96,328 | 104,203 | 119,089 | 148,862 | 186,077 | 228,821 |
2023 YILI ÖRNEK KIDEM TAZMİNATI HESABI
| ÇALIŞMA KIDEM SÜRESİ | ASGARİ FİYAT 10 BİN TL | 12 BİN TL MAAŞ | 15 BİN TL MAAŞ | 17 BİN TL MAAŞ | 20 TL MAAŞ | 22,500 TL VE ÜSTÜ |
| 1 YIL | 9,924 | 11,909 | 14,886 | 17,367 | 19,848 | 22,329 |
| 2 YIL | 19,848 | 23,818 | 29,772 | 34,734 | 39,696 | 44,658 |
| 3 YIL | 29,772 | 35,727 | 44,658 | 52,102 | 59,454 | 66,988 |
| 5 YIL | 49,621 | 59,454 | 74,431 | 86,836 | 99,241 | 116,646 |
| 10 YIL | 99,241 | 119,089 | 148,862 | 173,672 | 198,482 | 223,292 |
| 15 YIL | 148,862 | 178,634 | 223,292 | 260,508 | 297,723 | 334,938 |