Kültür ve Turizm Bakanlığı Geleneksel El Sanatçısı 57 yaşındaki Ertuğrul Şengünalp, Bursa’da dünyaya geldiğini ve 50 yıldır devdahlıkla uğraştığını söyledi.
Bu sanatı dedelerinden ve babasından öğrendiğini belirten Şengünalp, 7 yaşında başladığı mesleği bugüne kadar getirdiğini, son temsilci olarak Bursa’da bu işi yapmaya devam ettiğini belirtti.
Osmanlı kültüründen gelen sanatın 680 yıllık geçmişi olduğunu vurgulayan Şengünalp, “Ancak sanatın bizden sonrası yok. Bu sanat bitecek diye üzülüyoruz. Çok kıymetli bir sanat olduğunu herkes biliyor” dedi.
Şengünalp, devdah sözündeki “dev”in dev yahut güçlü, “dah”ın ise koşmak manasına geldiğini söyledi.
“HER GÜN 15 KİLOMETRE KOŞUYORUM”
Bunun kuvvetli, sağlıklı insanların yaptığı bir meslek olduğuna işaret eden Şengünalp, şöyle konuştu:
“Devdahlıkta ipek bükümü yapılıyor. 20 metre uzunluğunda bir atölyemiz var. Her gün bu atölyede mesai yaptığım 6 saat içinde en az 15 kilometre koşarak bu sanatı yürütüyorum. Yaptığımız eserler çok kıymetli ve el sanatı olduğu için halk eğitimi merkezlerinde, olgunlaşma enstitülerinde, kızların çeyiz işlerinde kullanılıyor. Ödemiş yöresindeki genç kızların çeyizlerinde ipek olmazsa olmazdır. Bizim ürettiğimiz ipekleri alıp çeyizlerini hazırlıyorlar. Bizim yaptığımız ipek ipler birebir vakitte iğne oyalarında da kullanılıyor. Bursa Büyükşehir Belediyesi, 3 yıldır İğne Oyası Şenliği düzenliyor. Bu şenliğe gidildiğinde devdahın ne işler yaptığı orada görülecek. İğne oyalarında, nakışlarda, çeyiz işlerinde kullanılan ipeklerin hepsinin bizim bu devdahhaneden çıktığı muhakkak olacak. Makineler bu işi yapıyor fakat bizim el sanatıyla yaptığımız üzere ipek üretemiyor. Bizim sanatımız çok bedelli. Tezgahlarımız en az 100 yıllık. Onlar bize aile yadigarı.”
“SAĞLIĞIM ELVERDİĞİ SÜRECE ÇALIŞACAĞIM”
Şengünalp, bu mesleğin kaybolmaması ismine oğluna öğrettiğini söyledi.
Kendisinden sonra mesleğin devam edip etmeyeceğini bilemediğini anlatan Şengünalp, “Oğlum şu anda bu işi yapmıyor. Onun elinden tutulursa, ben nasıl 57 yaşıma kadar bu sanatı yaptıysam oğlum da sıhhati el verdiği surece sanatı devam ettirebilir. O da bir kişi yetiştirir ve bu halde sanatın kaybolmamasını sağlarız. Bu tıp sanatların, mesleklerin unutulmaması, hafızalardan silinmemesi gerekiyor” değerlendirmesinde bulundu.
Yarım asırdır bu mesleğe gönül verdiğini belirten Şengünalp, “Çok gururlu ve onurluyum. 2018 düzenlenen ahilik müsabakasında Bursa’nın ahi sanatkarı oldum. Çok hoş hisler bunlar. Bu sanatı gururla, severek yapıyorum. Sıhhatim elverdiği sürece isterse 80 yaşıma geleyim el ayağım tutuyorsa, güçlüysem yapmaya çalışacağım bu sanatı. 44 yaşıma kadar amatör liglerde futbol oynadım. Sıhhatimi bu sanata ve yaptığım spora borçluyum” sözünü kullandı.
“HIZLICA KOŞMAMIZ GEREKİYOR”
Ertuğrul Şengünalp, devdahlık mesleğinin püf noktalarına dair şu bilgileri verdi:
“Yapacağımız işin inceliğine yahut kalınlığına nazaran ham ipekleri meskendeki küçük bir makineyle aparatlara sarıyoruz. Ondan sonra atölyede suyun içine bastırıyoruz. Suda bir gün bekliyor. O ipekler suyu çekiyor. Uygunca terbiye etmek için sopayla üzerlerine vurarak hiç kuru yeri kalmayana kadar ipeği ıslatıyoruz. Akabinde bir müddet suyun süzülmesini bekliyoruz. O sırada tezgahımızı yağlayıp çalışma evresine geçiyoruz. Tezgahın önünde 24 kanca var. 4 çeşit koşarak ipekleri o kancalara takıyoruz. Yaptığımız iş, insan gücüne dayandığından ipeklere gerekli inceliği verebilmek için süratlice koşup ipek ipleri o kancalara takmamız gerekiyor. Ondan sonra tezgah gerisine geçerek büküm yapıyoruz. Yaptığımız ipekleri zeytinyağlı sabunlarla kazanlarda kaynatıp hafta sonları da yapılacak işin renklerine nazaran boyamasını yapıyoruz. Böylelikle sonuncu eser haline gelmiş oluyor. Bu ipekler sağlamlık açısından çok farklı. Bizim ipekler 10 kilogram çekerken makine eserleri 5 kilogramı sıkıntı çeker. Yaptığımız eserler çok sağlıklı ve kuvvetli oluyor.”
“YAPTIĞIM İPEKLER JAPONYA’YA DA GİDİYOR”
Şengünalp, ürettiği ipeklerin Bursa Kapalı Çarşı’daki dükkanlarda satıldığını belirtti.
Çarşı esnafından İbrahim Koca ile kartela oluşturduklarını, kendisinin ürettiği ipeklerin Türkiye genelinde dağıtımını onun yaptığını lisana getiren Şengünalp, şunları söyledi:
“İbrahim Koca’nın müşterilerinin ortasında Japonlar da var. Japonlar bu üslup el sanatlarına çok meraklı. Yaptığım ipekler Japonya’ya da gidiyor. Japonlar bu atölyeye geldi çekimler yaptı ve orada iki kitap basıldı. Onlar buraya geldiğinde ‘Sen orada daha çok tanınıyorsun. Daha ünlüsün. Seni orada herkes tanıyor’ dedi. Bizim buradaki ipeklerle ve tekniklerle orada iğne oyası kursları veriliyormuş.” (AA)