Esad idaresinin devrilmesi sonrası Suriye’deki faaliyet gösteren farklı kümeler, denetim alanlarına genişletmek ismine harekete geçti. Halep operasyonuyla İdlib’den çıkarak ülkenin büyük bir kısmını ele geçiren HTŞ’nin yeni Suriye idaresinin temelini oluşturması beklenirken ülkenin toprak bütünlüğünün devam edip etmeyeceği hala tartışma konusu.
İsrail ordusu sözcüsü Arye Sharuz Shalicar, yaptığı paylaşımda dileğinin “3 kesimli bir Suriye” olduğunu vurguladı. Shalicar’a nazaran Lazkiye ve Tartus’ta bir Nusayri devleti kurulmalı, ülkenin kuzeydoğusunu işgal altında bulunduran YPG terör örgütü Fırat’ın batısına geçmeli ve İsrail ile hudut paylaşmalı. Türkiye ise Suriye denkleminden çıkarılmalı.
YPG BATI’DA TUTUNAMADI
Kasım sonunda başlayan Halep operasyonunun Esad’a bağlı Suriye Ordusu savunmalarını süratli bir halde yarmasının akabinde ülkenin her yanında çekilmeler başladı. Suriye Ordusu’nun terk ettiği Deyrizor kenti, terör örgütü YPG’nin denetimine geçti. YPG, Fırat’ın batısında sonunu genişletirken güneydoğuda da İsrail, Golan Dorukları için Suriye ile yapılan 1974 tarihli mutabakatın iptal olduğunu sav edip işgal alanını büyüttü.
Ancak istikrarlar kısa müddette YPG’nin aleyhine döndü. HTŞ’nin Şam’ı ele geçirmesi ve Esad’ın ülkeyi terk etmesi sonrası YPG’nin denetim ettiği bölgelerde yaşayan Arap topluluklar ayaklanma başlattı. Terör örgütünün çatı yapısı olan SDG, altında birçok Arap kümesi barındırıyor. İddialara nazaran YPG’nin militan gücünün yüzde 50 ila 70’i Araplardan oluşuyor. Deyrezor’da çıkan isyanı bastırmak için gönderilen birlikler de HTŞ tarafına geçmek istediğini belirtti. Bu sırada ABD’den kente yaklaşmakta olan Suriye Ulusal Ordusu ve HTŞ ögelerine Rakka ve Deyrezor’dan uzak durmaları konusunda ikaz yapıldı. Lakin kentte çıkan karışıklık kısa müddette YPG militanlarının bölgeyi terk etmesiyle son buldu.
Halep operasyonu sonrası SMO’nun müdahalesiyle evvel Tel Rıfat’tan sonraysa Münbiç’ten çatışmayla çıkarılan YPG, Deyrezor’da da Fırat’ın doğusuna çekildi. Şu anda Fırat’ın batısında yalnızca Rakka bölgesine bağlı El Tabka kenti etrafında YPG faaliyeti gözlemleniyor. Fakat YPG’yi asıl korkutan uzun müddettir denetim altında bulundurduğu Rakka ve Haseke kentlerinde de Deyrezor’a misal ayaklanmaların başlaması. Rakka’nın nüfusu 531 bin, Haseke’nin ise 439 bin civarında. Bu iki büyük kent de Arap çoğunluğa sahip. İki bölgedeki militan, yönetici ve politik kümelerin HTŞ tarafına geçmesi terör örgütünü Türkiye sonundaki Ayn-el Arab ve Kamışlı bölgelerine sıkıştıracak. Son birkaç günde Deyrezor gibisi protestoların iki kentte başladığı, YPG militanları tarafından göstericilere ateş açıldığı bildiriliyor.
Suriye Ulusal Ordusu, operasyonlarını Fırat’ın doğusuna şimdiden taşıdı. Işid’in bölgeyi işgal etmesinden evvel taşınan Süleyman Şah türbesinin olduğu Karakozak köyü YPG’den alındı. SMO, türbenin eski yerinden terör örgütünün çıkması için dört gün süre tanıdığını açıkladı.
ABD VE RUSYA NE YAPACAK?
YPG’nin denetim ettiği alanlardaki hareketlerde ABD birliklerinin de reaksiyon gördüğü gözlemlenirken terör örgütü sözcüsü Ferhad Şami, ABD’nin onları terk etmesinden korktuklarını söyledi. ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken’ın Türkiye ziyaretinde de Fırat’ın doğusuna yapılacak muhtemel operasyon gündemin birinci hususuydu. Yeni seçilen lider Donald Trump’ın “Suriye’ye karışmayın” sözü YPG terör örgütünün bölgede yalnızlaşma eğiliminde olduğunu gösteriyor. Örgüt başkanlarından Mazlum Kobani, HTŞ ile mutabakata yakın olduklarını ve Fırat ırmağını bir hudut olarak belirleyeceklerini söylese de Rakka ve Haseke’deki gelişmeleri takip etmekte yarar var.
Esad idaresinin yıkılmasıyla üslerinin akıbeti merak edilen Rusya için ise bir ümit doğdu. Lazkiye ve Tartus bölgeleri muhaliflerin denetimine geçse de Rusların üslerine bir hücum yapılmadı. Rusya’nın üsleri korumak ismine yeni Suriye idaresiyle muahedeye yakın olduğu argüman ediliyor. Lakin Rusya, Türkiye’yle ortak devriye yaptıkları Ayn el-Arab bölgesindeki müşahede noktalarını büsbütün terk etti. Konvoylar, Akdeniz kıyısındaki Hmeymim hava üssüne ulaştı.
Sonuç olarak YPG’nin Fırat’ın batısında varlık gösterme planı başarısız olduğu üzere Doğu’sunda da denetimi zayıflama belirtileri gösteriyor. Yeni Suriye bayrağını “kabul edeceklerini” belirten YPG’nin HTŞ ile müzakereleri kritik değerde olacak. Denetim ettikleri alanda yaşayan Arap topluluklar, YPG üzerindeki baskıyı giderek arttıracaktır.