Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların meydana geldiği bölgedeki fay çizgileri üzerine çalışmalarda bulunan Gazi Üniversitesi Zelzele Araştırma Merkezi Kurucu Lideri Prof. Dr. Süleyman Pampal, 2 yıl evvel Elazığ-Malatya’yı vuran 6.8 büyüklüğündeki zelzelenin akabinde ihtarlarda bulunduklarını aktardı.
Pampal, “Kırılmanın başladığı yer Pazarcık bölgesi, Doğu Anadolu Fayı’nın kırılmak üzere olan bir bölgesiydi. 2 yıl evvel Elazığ-Malatya’yı vuran 6.8 büyüklüğündeki sarsıntısı yaşadık. Sarsıntıdan sonra sıklıkla dedik ki ‘Doğu Anadolu Fayı kırılıyor, yırtılmaya başladı, güneye hakikat devam edecek. Sincik Gölbaşı ve Gölbaşı Türkoğlu topun ağzında’. ‘Kırılacak’ diye bunu bu açıklıkta lisana getirdik” dedi.
‘İstanbul’a uzanan fay kırılmak için bekliyor’
Pampal, Orta Marmara fayına dikkat çekti: “Yıllardır konuşuyoruz, bölgenin depremselliğini biliyoruz. Kuzey Anadolu fayı dünya ölçeğinde en değerli, en canlı, sarsıntı yaratan faylardan biri. 1939 Erzincan zelzelesinden sonra 10’un üzerinde 7’den büyük yıkıcı tesir yapan sarsıntı üretti. Doğudan başladı, batıya şu anda İstanbul’un Avrupa yakasının çabucak güneyinde kıyıya 15 kilometre aralıkta 1866’da kırılan Orta Marmara fayına kadar geldi. Bu fay da kırılmak için bekliyor İstanbul’u tehdit eden tehlikenin kaynağı olarak.”
‘Bu sarsıntılar Yedisu fayını etkileyebilir’
Pampal, Doğu’da da Erzincan ile Karlıova ortasında Yedisu fayının kırılmamış bir kesim olarak beklediğini lisana getirdi. Tehlikeyi şu sözlerle anlattı: “Bu da 1700’lü yıllarda kırılmış, gücünü biriktirmiş, tekrarlanma mühletini tamamlamış, kırılmak üzere. Bu sarsıntılar onu da etkileyebilir. Hatay’a kadar gelen fay, buradan Kahramanmaraş’a uzanıyor, Doğu Anadolu fayı ile birleşiyor. İskenderun-Hatay ortasından Osmaniye, Kahramanmaraş, Adıyaman, Bingöl üzerinden Karlıova’da Kuzey Anadolu fayı ile birleşiyor. İkinci zelzelesi yapan fayı, doktora tezi olarak ele almıştım. Adana’dan başlayarak Göksun’a yanlışsız isimlendirdiğim bir fay Savrun fayı. Doğu Anadolu fayı ile kesişiyor. Bu iki fayın kesiştiği yer esasen Arap, Anadolu ve Afrika levhalarının kesiştiği yer. Bu ufak tefek bir kırık değil. Biz yıllarca bu bölgenin tehlikesini lisana getirdik. Hatay’da 2010 yılında bir konferans vermiştim, onu kitap olarak da yayımladık.”
‘Hissedilen şiddet 7.7 değil, 3 ile çarpın’
Pampal, sarsıntının bu kadar hasar vermesinin en önemli nedeninin zelzelenin büyüklüğü, boşalan gücün büyüklüğü olduğunu vurguladı. Pampal, taban nedeniyle sarsıntıda hissedilen şiddetin 7.7 ve 7.6 olmadığını bunun 3 ile çarpılması gerektiğinin altını çizdi:
“Yaklaşık 20 bin kişinin hayatını kaybettiği 19 Ağustos sarsıntısından 8-10 kat daha büyük. 9 saat sonra Elbistan civarında 7.6’lık ikinci zelzele tam tüy dikti, sildi süpürdü. Bu 2 zelzelesi biraz daha derinlemesine incelersek; sarsıntılar çok sığ, Marmara sarsıntısına nazaran yarı yarıya daha sığ, yüzeye daha yakın bir kırılma oldu, yapılar devrilmedi göçtü. Altan dalgalar vurunca bina neredeyse üste hakikat uçar, kalkar ve yine düşer, bina göçer. Üst merkezden uzaklaştıktan sonra yapılar devrilir, zelzele kuvveti bu sefer yanal olarak gelir. Hasarı etkileyen en kıymetli faktör sarsıntının büyük olmasının yanında yerin sarsıntısı büyütme tesiri; 3 kata kadar büyütüyor ve buna yapı dayanmıyor, hele bizim üzere makûs yapılmış yapılar asla dayanmıyor. Bu yerleşim alanlarımızın neredeyse tamamı alüvyon yerler üzerine kurulmuş ve ağır yapılardan oluşuyor; betonarme çok katlı. Zelzelede hissedilen şiddet 7.7, 7.6 değil, bunu 3 ile çarpın.”
‘Yeni kırılmalar sürpriz olmaz’
Prof. Dr. Pampal, bölge için şu ikazlarda bulundu:
“Fayların karakterlerini biliyorum. Tehlike büsbütün geçmiş değil, devam edebilir, oralarda gerilim arttı. Bir de kuzeye hakikat Elbistan, Ekinözü, Sürgü fayını kesen Malatya fayı var. Üst gerçek gidiyor sonra sağa dönerek Ovacık fayı olarak Kuzey Anadolu fayına ulaşıyor, Tunceli, Malatya, Elazığ, Bingöl. Bir de Karlıova ile Erzincan ortasında Yedisu fayı aslında kırıldı kırılacak. Bu büyük levha hareketleri sonrası, altüst olan o bölgenin yer kabuğundaki gerilim bu çizgiler boyunca arttı. Buralarda yeni kırılmalar olursa bu bizim için sürpriz olmaz. Buralarda tehlikenin geçmediğini söyleyebiliriz.”