İZMİR– Emek ve Özgürlük İttifakı bileşenlerinin iştirakiyle HDP Genel Merkezi’nde yapılan son toplantıda, ittifaktaki siyasi partilerin seçim ittifakı konusunda uzlaşıya vardığı açıklandı. Seçime Emek ve Özgürlük İttifakı olarak girme kararı alındığı belirtilen toplantının sonuç bildirgesinde, “Mücadele ittifakı olarak başlattığımız süreci, genişleyerek bir seçim ittifakı haline de getirmek üzere bir irade ortaya çıktı. Seçime, Emek ve Özgürlük İttifakı olarak girme kararı alındı. Teknik çalışmalarda HDP başta olmak üzere ittifakın bileşeni olan tüm güçlerin kazanımlarını koruyup geliştirecek yol ve formüller temel alınacak” denildi.
1999 mahallî seçimlerinden beri çok sayıda siyasi kampanyada misyon alan ve son devirde de İzmirli seçmen profili hakkında çalışmalar yürüten siyasal bağlantıcı Ali Sabuktay ile sürece dair gelişmeleri konuştuk.
Ali Sabuktay, Emek ve Özgürlük İttifakı’ndaki uzlaşıya ait “Kriz ortaya çıktığı andan itibaren, ittifak içindeki partilerin yöneticileri yangına körükle gitmeyerek yapan bir tavır aldılar. Evvelki gün yaptıkları toplantıyla yaydan çıkan oku yerine koymaya çalıştılar. Umarım başarırlar, en optimum sonuca varırlar” sözünü kullandı.
Sabuktay, liste tartışmalarına ait ise “Büyük vilayetlerde iki farklı liste çıkarsa Emek ve Özgürlük İttifakı kazanma mümkünlüğü olan 5-6 milletvekilliğini kaybedebilir” dedi.
‘YAYDAN ÇIKAN OKU YERİNE KOYMAYA ÇALIŞTILAR’
TİP’in birtakım vilayetlerde kendi logosu ile seçime girme kararının gerisinden uzun süren bir toplantı sonrasında muahede sağlandığı açıklaması geldi. Açıklamanın içeriğine girmeden evvel tartışmanın seyrine ait neler söylersiniz ve bizim bu mutabakattan ne anlamamız gerekiyor?
Öncelikle, altında politik telaşlar olsa bile teknik-taktik istikameti ağır basan bu tartışmanın bizim önümüzde gerçekleşmesine, bir tansiyon alanı haline getirilmesine gerek yoktu. İçle dış ortasında olması gereken aralık korunmalıydı, mutfakta halledilmesi gereken bir husus salona taşınmamalıydı. Umarım muhalif aktörler kâfi dersi almıştır. Her soruya illaki karşılık vermek mecburiyetinde olmadıklarını, kamuoyu önünde oldubittiler yaratarak bir avantaj sağlayamayacaklarını anlamışlardır. Taraflar ortasında müzakereyle çözülebilecek bir sorun bir sefer kamuoyunun önüne çıkarsa yeni saflaşmalar oluşur, tahlile varmak zorlaşır. İttifak içindeki bir parti kendi çıkarını da gözetebilir natürel. Her partinin kendine ait gelecek tasarımı olabilir, ama muhalif seçmenin kahir ekseriyeti bunlarla ilgilenmiyor, tali sıkıntılar olarak görüyor. Bu tip durumlar hem sayısal istikametten hem de ortaya çıkan moral iklim tarafından “kazanacağız” hissine gölge düşürüyor. Beşerler, parti ve ittifaklardan bu rejimi sonlandıracak tarihi bir rol oynamalarını istiyor. Kriz ortaya çıktığı andan itibaren, ittifak içindeki partilerin yöneticileri yangına körükle gitmeyerek yapan bir tavır aldılar. Evvelki gün yaptıkları toplantıyla yaydan çıkan oku yerine koymaya çalıştılar. Umarım başarırlar, en optimum sonuca varırlar.
Ali Sabuktay
‘İTTİFAK EN ÜLKÜ SENARYO OLAN TEK LİSTEYLE SEÇİMLERE GİTMEYECEK’
Açıklamadan çıkan sonuca nazaran ittifak içinde ve dışında azamî faydayı sağlayacak formül üzerinde anlaşıldığı söyleniyor. Sizin elinizdeki bilgiler ve birikimleriniz ışığında bu yarar nasıl olabilir? Böylesine bir formülde ittifakı bekleyen yanlış hesaplar ihtimali daha çok hangi noktalarda ağırlaşır?
Dediğiniz üzere buradaki temel problem, tek tek öznelerin değil toplam muhalefetin en âlâ sonucu elde etmesi. Diğer bir deyişle, oyun teorisindeki “Nash Dengesi”nin yakalanması. Bütün aktörler tahminen kendileri açısından azamî faydayı elde edemeyeceği fakat herkesin en âlâ sonuca ulaşmasını sağlayacak bir denklemin kesimi olmayı kabul etmeli. Herkes derken yalnızca Emek ve Özgürlük İttifakı’nı kastetmiyorum, öbür muhalif ittifak ve partilerin de bu denkleme uygun davranması gerektiğini söylüyorum. 2018 seçimleri bu türlü davranılmadığı için kaybedildi, 2019 seçimleri ise bu türlü davranıldığı için kazanıldı. Her biri başkasının tavrından etkilenecek çok aktörlü bir seçime gidiyoruz. Muhalefet stratejisini bu perspektiften bakarak oluşturursa siyaseti ve matematiği kullanarak hepimiz için en iyi sonucu elde edecektir.
İktidar, yeni seçim sistemini kendisinin tek liste olarak gireceği, öbür ittifakların ise farklı ayrı girmek zorunda kalacağı varsayımı üzerine kurguladı. Emek ve Özgürlük İttifakı’nın toplantı sonrası yaptığı açıklamadan ve kulis bilgilerinden HDP’nin tüm vilayetlerde, TİP’in en az 41 vilayette kendi logosuyla ve ittifak çatısı altında gireceği anlaşılıyor. Başka belli olan nokta ise HDP’nin güçlü olduğu yerlerde TİP’in aday göstermeyeceği bilgisi. Hasebiyle ittifak en ülkü senaryo olan tek listeyle seçimlere gitmeyecek. Buradan nasıl bir “Nash Dengesi” çıkar, bakıp göreceğiz. Ama kritik sorun, TİP’in başka gireceği 41 vilayet içinde büyük kentler olacak mı sorusunda düğümleniyor.
‘İZMİR ARAŞTIRMALARINDA TİP, YÜZDE 2’YE YAKIN BİR OY ALIYOR’
Peki, İstanbul, İzmir, Ankara ve Diyarbakır’ı baz alarak bu büyük kentlerde sizce ittifak nasıl bir formülle yol almalı?
Toplantı sonrası yapılan açıklamada tam bir netlik yok fakat Diyarbakır’da tek listeyle girileceğini varsayabiliriz. TİP Sözcüsü Sera Kadıgil açıklamalarında, HDP’ye oy vermeyecek lakin TİP’e oy verecek bir seçmen kümesi olduğunu, bu oyları kazanmak için farklı senaryolar uygulamak gerektiğini savunmuştu. Bu argümana bağlı olarak, her iki partinin de kazanma bahtı olmayan vilayetlerde seçime bağımsız girilmesini, HDP’nin güçlü olduğu fakat oylarının milletvekili kazanmaya yetmediği yerlerde de TİP listesinden seçime girilebileceğini ve İstanbul üzere yerlerde iki partinin rekabet edebileceğini söylemişti. Tartışma tam da bu noktada açığa çıkmıştı. Kimi emareleri hepimiz görüyoruz fakat TİP’in “yükselen” gücü problemi bir seçimle ölçülebilmiş değil, şu anda temenni içeren bir hipotez. Bu tezi savunanlar kamuoyu araştırma sonuçlarına ve öbür göstergelere bakarak ve bunları biraz da optimist kıymetlendirerek bir kestirim yapıyor herhalde.
Güncel araştırmaların birçoklarında TİP’in ülke oy oranı yüzde 1,5 civarında çıkıyor. Benim verilerine hâkim olduğum ve güvenilirliğine inandığım İzmir araştırmalarında TİP, kararsızlar dağıtıldıktan sonra yüzde 2’ye yakın bir oy alıyor. Şayet İzmir’de de bağımsız girmeyi ve rekabet etmeyi düşünürse bu oy oranıyla milletvekili çıkarması matematik olarak imkânsız. Çok uygun bir kampanya ile oyunu bir puan kadar arttırdığını, yüzde 3’e yükselttiğini varsayalım. Bu oran, yaklaşık üç buçuk milyon seçmenin oy kullanacağı bir seçimde TİP’in 100 bin civarında oy alması demektir. Yani iki seçim bölgesinin olduğu İzmir’de her bölge için 50 bin oy manasına gelir. Bir vekilin en az 100 bin oyla seçildiği bir durumda TİP’e verilen 50 bin oy çöpe gidecektir. Halbuki bu oylar tek listede birleşse, tahminen Emek ve Özgürlük İttifakı’na fazladan iki milletvekili kazandırabilir.
‘TİP LEHİNE DÜZENLEMELER YAPILABİLİR’
Öte yandan TİP’e oy verip de HDP’ye oy vermeyecek seçmen sayısı da Sera Kadıgil’in ima ettiği kadar belirleyici değil. İntegral Araştırma’nın yaptığı, sarsıntı öncesi alanı tamamlanan bir çalışmada TİP seçmeninin yalnızca yüzde 15’i HDP’ye asla oy vermeyeceğini söylüyor. Üstteki senaryoya nazaran bu oran 15 bin seçmen ediyor. Öteki bir deyişle, TİP İzmir’de rekabetçi bir taktik izlerse, 15 bin seçmenin oyunu kazanmak için 85 bin seçmenin oyunu boşa harcamış olacak. Üstelik, tek listeye oy vermeyecek bu seçmeni ikna etmek de TİP’in siyasi misyonu. Yükselen performanslarıyla bunu yapabileceklerine dair gereğince ipucu verdiler.
TİP’in bir savı da beklenen oy havuzunun HDP’den görece farklı olması. Kısmi doğruluk hissesi olan bu argüman açısından da sıkıntıya bakalım. TİP, İzmir’deki yüzde 2’lik oyunun 0,70 puanını HDP’ye oy vermiş seçmenden, 0,60 puanını CHP’li seçmenden alıyor. Geriye kalan oylar ise, birinci kere oy kullanacaklar ile DÜZGÜN Parti ve MHP seçmenlerinden geliyor. Lakin buradan geçişin azaldığını söyleyebilirim. Dijital medyada, sokak röportajlarında yahut yakın etrafımızda gördüğümüz TİP’e yönelik değişik bölümlerden gelen ilgi, bir sosyalist parti için değerli olabilir lakin seçim matematiği açısından pek de belirleyici değil. Şu anda TİP’in rezervuarı olarak CHP ve HDP seçmenleri gözüküyor. HDP’lilerin yüzde 7’sinin, CHP’lilerin yüzde 6’sının ikinci partisi TİP. Yani, TİP umduğu genişlemeyi başarsa bile, Kadıgil’in söylediğinin bilakis, bu durum HDP ve CHP’nin aleyhine olacak ve büyük olasılıkla milletvekilliğine dönüşmeyecek.
İzmir’de TİP ve HDP’nin farklı listelerle girdiği bir simülasyonu, üç aşağı beş üst batıdaki öbür büyük metropollere de uyarlayabiliriz. Şayet bahsedildiği üzere TİP yalnızca iki partinin de kazanma ihtimali olmayan vilayetlerde aday gösterirse hem 41 vilayette seçime katılma zaruriliği halledilebilir hem de TİP’in bağımsız siyaset yapma isteği karşılanabilir. Tahminen Hatay üzere özelliği olan yerlerde TİP lehine düzenlemeler de yapılabilir. Böylece bahsettiğim istikrar kurulabilir. Lakin büyük vilayetlerde iki farklı liste çıkarsa Emek ve Özgürlük İttifakı kazanma mümkünlüğü olan 5-6 milletvekilliğini kaybedebilir. İzmir özelinde, birinci parti olduğu için CHP bu vekillikleri alabilir lakin AKP’nin birinci parti olduğu vilayetlerde bunlar Cumhur İttifakı’na gidebilir.